Сумын Алдарт уяач Р.Батбаяр: Монгол төрийн гурван шатлалт наадмаас айраг, түрүү зэрэг хүртсэндээ маш их баяртай байна

-Монгол түмний их цэнгэл наадамд таны ухаа хүрэн даага айргийн гуравт хурдалсан. Баяр хүргэе. Сэтгэгдлээсээ хуваалцахгүй юу?

-Баярлалаа. 2020 он миний хувьд их сайхан жил болж байна. Учир нь миний хүрэн даага төрийнхөө наадамд айргийн гуравт хурдалж, хул шүдлэн маань Төв аймгийнхаа баяр наадамд түрүүлэн, буган хязаалан сумынхаа баяр наадамд айрагдлаа. Ийнхүү монгол төрийн гурван шатлалт наадмаас айраг, түрүү зэрэг хүртэх ховорхон хувь тавилангийн эзэн болсондоо маш их баяртай байгаа. 
-Нээрэн элбэг тохиохгүй байх шүү.
-Нутгийн түмэн минь намайг Дааган Баагий гэдэг. Ийнхүү нэрийдэх болсон нь миний бие сумын наадамд найман даага түрүүлгэсэн хүн. Харин өнөө жил төрийнхөө наадамд даага айрагдуулж, Дааган хэмээх олон түмнээс өгсөн нэрээ баталгаажуулсандаа баяртай байна. Миний хүрэн даага бол Төв аймгийн Алтанбулаг сумын уугуул Батмөнхийн Шагдаржавын унаган адуу. Сайхан хурд хайрласан Шагдаржав найздаа баярлаж буйгаа “Тод магнай” сэтгүүлээрээ дамжуулан илэрхийлье ээ. 

-Найман даага түрүүлгэсэн гэсэн үү?
-Тийм ээ. 2000 оны үед манай суманд зуд болоод 2001 оны зун би таван хусран даага өөрөө сургаж уясан юм байна. Тэгсэн нэг нь аман хүзүүддэг юм. Түүнээс хойш хул, халзан, хээр, хүрэн зүсмийн олон даага түрүүлгэсээн. Дан ганц өөрийн суманд гэлтгүй 2012 онд Сэлэнгэ аймагт хоёр даагатай очоод түрүү, аман хүзүүнд хурдлуулж байлаа.  
-Дааганы уяа сойлгыг даамай сайн тааруулдаг уяач байх нь. Нэг дор олон даага уядаг уу?
-Анхны жил л таван даага уясан. Түүнээс хойш гол төлөв нэг юм уу, хоёр даага л уядаг болсон. 2018 онд гурван даага уяад сумынхаа наадамд харыг нь тавлуулж, буганыг нь зургаалуулаад, халтарыг нь арав дотор давхиулсан. Тэр жил өөрийн сумаас гадна Баянхангай, Лүн сумдын наадамд зургаалсан халтар даага энэ жил хязаалан болоод сумандаа айрагдлаа. 
-Дааганы уяа сойлгын тухайд юуг анхаарах ёстой вэ?
-Даага гэдэг өөрөө хөөрхөн амьтан 
Даанч гэнэн хонгор адуу гээд дуу байдаг шүү дээ. Яг л тийм гэнэн хонгор амьтан. Тэр сэтгэл зүйд нь тохирсон зөөлөн уяа чухал. Миний хувьд сүүтэй даага уяж байгаа бол шөнө байсан ч хамаагүй хөхүүлэх ёстой цагт нь л хөхүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл, зөөлөн аргаар зүдрээхгүй уядаг. 

-Дааган Баагий уяач өнөө жил төрийнхөө наадамд хэдэн насны морьтой ирсэн бэ?
-Улсынхаа наадамд анх удаа оролцохоор ганц даагатай ирсэн. Тэгээд айраг уусандаа маш их баяртай байгаа. Түүнээс өмнө 2010 онд “Хотгойдын хурд” хангайн бүсийн уралдаанд нэг шүдлэнтэй очоод есөөр давхиулж байлаа. Өөрөөр хэлбэл, би тэр болгон гарч уралдаад байдаггүй хүн.
-Гарч уралдаж байх хэрэгтэй бололтой. 
-Тийм байна. 2013 онд хүрэн халзан даагаа Угтаалцайдам, Заамар сумдын наадамд түрүүлгээд Төв аймгийн 90 жилийн ойгоор  зургаад давхиулж байсан юм байна. 
-Удамт уяачдын нэг гэдгийг тань мэдэх юм байна. Цолтой бил үү?
-Сумын Алдарт уяач цолтой. Манайхан гурван үеэрээ морь уяж байгаа улс. Миний өвөө Дэндэвийн Алтангэрэл, түүний хүү миний ажаа Алтангэрэлийн Рээлхүмбэ, миний бие Рээлхүмбийн Батбаяр гээд. Сонирхуулаад хэлэхэд, миний бие санаачлан 2014 онд сумынхаа 90 жилийн ойг угтан АХ-ын 50 жилийн ойн түрүү М.Сияннямбуугийн хонгор морины хөшөөг босгосон юм. Түүнээс хойш манай сумын уяачид улс, бүсийн уралдаанаас дөрвөн түрүү, зургаан айраг хүртээд буй. Үүгээрээ бас их бахархаж явдаг. 
-Угтаалын уяачид урамтай сайхан наадах болтугай. Дараа дэлгэр сайхан ярилцана аа. 
-Баярлалаа. Хурдан морины төлөө хоёргүй сэтгэлээр тууштай зүтгэж буй Монгол Улсын Манлай уяач Т.Ихбаяр болон улсын Алдарт уяач П.Баяраа нартаа талархаж явдгаа дашрамд уламжилъя аа. 

Б.Хастөр