Аймгийн Алдарт уяач Ч.Алтансүх: Нутгаасаа гарахад аав минь төрийн наадам том шүү гэж анхааруулсан

-Сайхан баярлаж байна уу? Баярын сэтгэгдлээсээ бидэнтэй хуваалцаач?
-Баярлалаа. Нар хур тэгширсэн эх орны маань баяр наадам үнэхээр сайхан болж байна. Анх удаагаа төрийн наадамд ирж уралдаад морь айрагдуулсандаа сэтгэл их өндөр  байна.
-Хэр итгэлтэй байв даа?
-Миний ажиглалтаар өчигдөрөөс их сайхан болоод ирсэн юм. Тийм болохоор гайгүй давхина гэж бодож байсан ч айрагдана гэж санаагүй.
-Хаанаас ирсэн билээ?
-Өмнөговь аймгийн Цогтцэцийн ар дээрээс ирлээ дээ. 600-гаад км-ын хол  орших өмнийн цэнхэр говиос улсынхаа нийслэлийг зорин ирсэн нь хэргээ гаргалаа. Энэ удаад гурван насны морьтой ирсэн. Маргааш нэг бүдүүн морио мордуулна. Бас нэг соёолон байна.
-Хэр олуулаа ирсэн бэ?
-Нэлээн олуулаа нутгаасаа гарсан байгаа.
-Айрагдсан хар мориныхоо угшил гарвалын талаар бидэнд сонирхуулаач?
-Зүүн зүгийн угшилтай адуу байгаа юм.  Ноднин намар авчирсан, битүү үрээ байгаа юм. Эцэг эх нь Сүхбаатарын Онгон, Баяндэлгэрийн гаралтай. Энэ жил гурав дахь наадамдаа уралдаж байгаа нь энэ.
-Өмнөх хоёртоо ямар амжилт гаргаж байсан юм бол?
-Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын галын наадамд аман хүзүүдсэн. Мөн аймгийн баруун бүсийн уралдаанд түрүүлсэн. Гурав дахь айраг нь энэ болж байна.
-Хэд дэх жилдээ морь уяж байна вэ? Бусад морьд тань ямар ямар амжилт гаргаж байв?
-Арваад жил уяж байна. Аймгийн хэмжээний амжилт гаргасан морьд нэлээн олон бий. Манай аав Дундговь аймгийн Луус сумын уугуул хүн. Аймгийн Алдарт уяач цолтой Чулуун гэж хүн бий. Аавын минь олон сайхан хурдан буян манайд бий. Би сая Луус сумынхаа унаган адуу авчирсан, уралдуулна даа.  Юм дуулгана  даа гэсэн олон сайхан адуу байна. Нэг соёолон бий.Өмнөговь, Дундговийн том наадмуудыг алдаггүй энэ жил долоон настай алаг морь бий.
Аав маань адууныхаа цусыг сэлбэх тал дээр ихэд хичээнгүйлэн ажилласан. Аавын буянгаар адуунууд маань хурдан байна. Сүүлийн хэдэн жилээс дахин сайжруулах санаатай Сүхбаатар, Дорнод зэрэг адуу сайтай аймгуудаас  авч байна.
-Аав тань одоо морь уяж байна уу?
-Энэ жил уясангүй. Тэрнээс байнга л уяж ирсэн.
-Холын замд гарах гэж байгаа хүүдээ уяач аав нь юу гэж захьсан болоо?
-Хэлэлгүй яахав. Төрийн наадам том доо. Хэн хүссэн нь уралдчихдаг юм биш. Гучин айраг түрүүг нь оноотсон том хүмүүс байдаг юм шүү дээ. Хүүгийн минь аз хийморь мэдэж дээ гэж билээ. Ер нь унасан хүүхэд, уяач, морь гурвын аз  жигд тэнцэж байж л амжилт гаргадаг юм болов уу. Яг энэ мөчид ингэж бодоод л зогсож байна.
-Түрүү жилээс эхлэн ялгаж уралдуулах болсон нь улсын наадмыг зорих урам зориг нэмсэн хэрэг болсон болов уу?
-Тэгэлгүй яахав. Хөдөөгийн эгэл уяачид бидэнд эрлийз адуу тэр бүр байхгүй л дээ. Эрлийз адуу уяж уралдуулж байсан ч таатай санагдаагүй. Одоо бол цэвэр монгол адуугаараа л наадаж байна даа. Монгол адуугаараа нутагтаа зүтгэж үзлээ. Энэ нь урам нэмсэн учраас газрын холыг ажралгүй л хотыг зорьсон маань энэ дээ.
-Хар морь ямар уяаны онцлогтой вэ?
-Битүү үрээ. Урд зүгтээ хурдан санагдсан юм. Зүүнтээгээс авахад л нүд унагасан амьтан байсан. Толгой, дөрвөн тулгуур, ууц гээд л олон зүйлийг нь харж авсан.
-Багын л хурдан морь унадаг хүү байсан болов уу?
-Тийм шүү. Аав маань морь уядаг болохоор ухаан орсон цагаасаа л адууны дэргэд хүн боллоо гэх үү дээ.
-Магадгүй өнөөдрийн наадамд сэтгэлд хамгийн тод үлдэх бизээ. Ер нь аавтайгаа наадсан сайхан наадмын дурсамжаар яриагаа үргэлжлүүлээч?
-Манай аав олон сайхан хурдан морьтой байлаа. Аавын маань соёолон аймгийн наадамд түрүүлж байсан тэр мөчийг би дурсах дуртай. Энэ мэт олон сайхан наадмыг үзэж байна. Мэдээж энэ өдөр эр хүний маань баяр бахдалыг мэдрүүлсэн сайхан өдөр болж байна.
-Баярлалаа. Уясан болгон тань хурдан байх болтугай.
-Баярлалаа. Хар үрээ маань айрагдсан үнэхээр баяртай байна. Энэ бол аавын минь буян юм даа. Төрсөн нутгийн зон олондоо баярын мэнд хүргэе. Сайхан наадаарай.

П.Ундраа